Het is makkelijk om films te laten komen en gaan. Je kijkt ze een keer, je vergeet bijna compleet dat ze bestaan en daarna ga je weer verder met je leven. Bij een speelfilm is dat hooguit vergelijkbaar met per ongeluk spugen in het gezicht van de makers, die er jaren van hun leven aan hebben gewerkt.
Bij een documentaire zo belangrijk als I Am Not Your Negro is dat spugen op de hele Afro-Amerikaanse bevolking. De documentaire draait om de uitspraken van schrijver James Baldwin. Hij was in de jaren ’80 bezig met een persoonlijk boek over drie van zijn vermoorde vrienden: Malcolm X, Medgar Evers en Martin Luther King jr. Helaas heeft hij het boek nooit af kunnen maken voor zijn dood in 1987.
De dertig pagina’s die wel af waren, maakte regisseur Raoul Peck tot een hele bijzondere film. Eentje die voor de verandering geen ‘talking heads’ – mensen die voor de camera worden geïnterviewd – heeft en alles met archiefbeelden vertelt. De tekst uit het onafgemaakte boek wordt voorgelezen door Samuel L. Jackson, maar Baldwins stem en gezicht zien we wel in de oude tv-uitzendingen die ook langskomen.
Behalve die vertelmanier, waarbij meerdere klassieke films en ander uitstekend gerestaureerd materiaal voorbij komt, weet vooral het onderwerp bijzonder te boeien. Vanaf minuut één wordt je meegenomen in de denkwereld van zwarte mensen in Amerika. Racisme was en is nog steeds een belangrijke issue en in de docu wordt die bijzonder begrijpelijk gemaakt voor buitenstaanders.
Wat wel het allerknapste van de documentaire is, is hoe ze subtiel genoeg de actualiteit erbij betrekken. Wanneer Afro-Amerikanen vechten voor hun stem, zien we de rellen die er in de jaren ’60 voor waren en de erge dingen die er toen gebeurden. Maar ook ineens komen we in dit millennium terecht en zien we slachtoffers van racisme vandaag de dag.
“Je zou na I Am Not Your Negro zo graag willen dat Amerika verandert”
Dat alles is enorm filmisch en poëtisch gemonteerd. Het is als een heldere droom, of nachtmerrie, die door de teksten van Baldwin toch genoeg houvast krijgen. Ik zou niet weten hoe je ooit aan zo’n film met archiefmateriaal moet beginnen en hoe je dat verhaaltechnisch logisch krijgt!
Als eenmaal de aftiteling over het scherm rolt, zou je zo graag willen dat Amerika verandert. Het voelt ineens zo echt hoe discriminatie plaatsvindt. Maar net als een droom, lijkt het ook alsof ik na de docu wakker word en ik door moet gaan met mijn eigen leven. Ergens liet ik in I Am Not Your Negro een stukje van mijn vorige, naïeve leven achter, denk ik. Maar misschien is dat ook niet zo erg. Topdocu!
Reacties zijn gesloten.