Hoe ga je respectvol om met de dood? Een grote uitdaging als je over iemand die  gestorven is een documentaire gaat maken. Helemaal als er op zijn levensstijl kritiek is geweest.

Werner Herzog is een van mijn favoriete documentaireregisseurs. Zijn stem, zijn autoritaire mening, zijn rustige tempo en respect voor de mensen die hij filmt, is erg inspirerend. Zelf zou ik nooit een documentaire zoals hij die maakt maken. Die stijl past niet bij mij.

Zijn bekendste docu is Grizzly Man. Hierin analyseert hij het leven en sterven van Timothy Treadwell. Deze man leefde een reeks zomers in Alaska, samen met levensgevaarlijke grizzlyberen. Waarom weet niemand precies. Iedereen wist dat hij een spelletje met de dood speelde.

“Grizzly Man krijgt het voor elkaar om een beeld te schetsen hoe Timothy de wereld zag.”

Het mooiste is dat ‘de grizzly man’ zelf ook filmmaker was en zijn avonturen gedetailleerd vastlegde. Hij was niet snel tevreden. In de docu zien we hem keer op keer zijn presentatietekst herhalen tegen de camera, om zijn film te perfectioneren. Als filmmaker identificeert Werner zich met Timothy, vertelt hij in voice-over. En zelfs al zou hij het niet zeggen, voel je dat.

Ik zou ook willen dat Werner Herzog mijn leven interessant genoeg zou vinden om er een goede film van te maken. In deze docu krijgt hij voor elkaar om een beeld schetsen van hoe Timothy werd zoals hij was, hoe hij dacht en hoe de wereld hem zag. Dit allemaal door zijn archiefmateriaal te gebruiken en er commentaar op te geven, naast wat interviews.

Herzog begrijpt de wanhoop om weg te rennen, helemaal iemand anders te zijn en een simpel leven te lijden onder de beren. Maar zelf zou hij het nooit doen. Leven bij grizzly’s is veel te gevaarlijk.  Hij snapt het, maar is het oneens. Timothy’s wereldbeeld is volgens hem fout.

Werner is integer en laat dat zien in hoe hij de dood van Timothy behandeld. Er is enkel geluid opgenomen van het sterfmoment. Zelf krijgen we dit niet te horen. We zien alleen hoe de vriendin aanziet hoe Werner dit luistert. Hij probeert de geluiden te beschrijven, maar zet de koptelefoon al snel af, met de woorden: “Dit is vreselijk. Dit moet je nooit gaan luisteren. Je moet deze band echt vernietigen.”

Aan het einde zien we nostalgisch Timothy’s laatste beelden, waar Werner zijn diepe overdenkingen overheen vertelt. Maar alles wat concreet met zijn sterven te maken heeft, vertelt een lijkschouwer kalm al eerder in de film.

Dat vind ik zo prachtig aan Werner. Hij luistert en vertelt niet alleen wat er gebeurd is, ook geeft hij interpretatie en een diepere laag. We leren net zoveel over Herzog als over zijn onderwerpen. Film als een manier om te reflecteren is het mooiste wat er is.